Samenwerken en medezeggenschap cliënten

Het creëren van samenwerkingsverbanden in de zorg kan grote gevolgen hebben voor de zorgverlening aan patiënten/cliënten (hierna: cliënten). Als maatschappij hebben wij de belangen van cliënten bij het aangaan van zulke samenwerkingsverbanden erkend in wetgeving. In het bijzonder in de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (Wmcz 2018). Deze wet regelt de medezeggenschap van cliënten binnen zorginstellingen.

Artikel 7 lid 1 sub b Wmcz 2018 geeft de cliëntenraden van de samenwerkingspartners een adviesrecht over voorgenomen besluiten die zien op een fusie of het aangaan van een duurzame samenwerking. Duurzaam houdt in dat (aspecten van) de voorgenomen samenwerking van ingrijpende betekenis is voor de samenwerkingspartner. Denk bijvoorbeeld aan afspraken waardoor een deel van de zorgverlening ondergebracht wordt in de samenwerking of de partners specialistisch personeel aan elkaar uitwisselen.

De zorginstelling dient het advies te vragen op een moment dat de cliëntenraad genoeg tijd heeft om een goed oordeel te vormen, maar ook dat het advies van wezenlijke invloed kan zijn op het te nemen besluit. Bovendien, de zorginstelling kan geen besluit nemen dat afwijkt van het advies voordat ten minste eenmaal met de cliëntenraad hierover is gesproken.

Zorginstelling en cliëntenraad: succesvol samenwerken

Het smeden van samenwerkingsbanden is een complex proces, en de bijbehorende besluitvorming kan ook uitdagend zijn. Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan de complexiteit, waaronder verschillende belangen, doelstellingen en prioriteiten. Het is een uitdaging om deze verschillende perspectieven en behoeften op elkaar af te stemmen en een gemeenschappelijk doel te definiëren. Het belang en de invloed van de medezeggenschap van cliënten moet daarbij niet worden onderschat. Het goed doorlopen van het besluitvormingsproces vraagt dat er vooraf geïnvesteerd is een succesvol samenwerking tussen de zorginstelling en haar cliëntenraad.

Bij het samenwerken tussen een zorginstelling en een cliëntenraad zijn er verschillende aandachtspunten om rekening mee te houden:

duidelijke communicatie: zorg voor een open en transparante communicatie. Zorginstellingen moeten de cliëntenraad tijdig en volledig informeren over relevante zaken, zoals wijzigingen in het beleid, de begroting of de kwaliteit van de zorg. Op haar beurt moet de cliëntenraad effectief communiceren met de achterban en de zorgen en behoeften van de cliënten overbrengen aan de zorginstelling;

gedeelde doelen en visie: het is essentieel dat de zorginstelling en de cliëntenraad een gedeelde visie hebben op de kwaliteit van zorg en het welzijn van de cliënten. Door een gemeenschappelijk begrip van de doelen te hebben, kunnen ze effectiever samenwerken en beslissingen nemen die in het belang zijn van de cliënten. Hierbij kan behulpzaam zijn het met elkaar creëren van een ‘gemeenschappelijk taal’; bijvoorbeeld ‘wij zijn een lief ziekenhuis’, wat partijen uitnodigt om met elkaar te spreken over wat ieder verstaat onder ‘lief zijn’;

actieve betrokkenheid: zorg ervoor dat de cliëntenraad proactief betrokken is bij belangrijke beslissingen die de zorginstelling neemt. Dit kan bijvoorbeeld door de raden uit te nodigen voor heisessies, informele overlegstructuren opzetten of brainstormsessies met de cliëntenraad. Hiervoor wordt voorkomen dat medezeggenschap alleen vorm krijgt door het volgen van de wettelijke regels;

ondersteuning en training: inspraak en medezeggenschap draagt bij een gedragen besluiten. Er is ook een keerzijde, namelijk er wordt steeds meer gevraagd van cliëntenraden. Zorginstellingen kunnen de samenwerking bevorderen door training en ondersteuning te bieden aan de leden van de cliëntenraad. Dit kan hen helpen hun rol beter te begrijpen, hun vaardigheden te ontwikkelen en effectiever de belangen van de cliënten te behartigen;

continuïteit en regelmatige evaluatie: het is belangrijk om de continuïteit van de samenwerking te waarborgen. Dit kan door regelmatige evaluatie van de samenwerking om eventuele knelpunten of verbeterpunten te identificeren en aan te pakken. Het is ook belangrijk om te zorgen voor een goede opvolging van beslissingen en afspraken die gezamenlijk zijn genomen;

respect en begrip: respecteer elkaars perspectieven en expertise. Zowel de zorginstelling als de cliëntenraad hebben waardevolle bijdragen te leveren aan de samenwerking. Het is belangrijk om naar elkaar te luisteren, begrip te tonen voor elkaars standpunten en samen te werken in een sfeer van wederzijds respect.

Slot

Door rekening te houden met deze aandachtspunten wordt de samenwerking tussen een zorginstelling en cliëntenraad succesvol. Nog beter is deze aandachtspunten ‘levendig te krijgen’. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een game waarbij de spelers verschillende rollen en verantwoordelijkheden krijgen. Dit draagt ook bij aan het vergroten van het bewustzijn van de belangen van de ander.