Inleiding

Kwetsbare ouderen die thuis wonen ontvangen zorg uit verschillende zorgdomeinen. Passende zorg voor deze ouderen vereist een goede samenwerking tussen de verschillende zorgaanbieders. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft onlangs geadviseerd om de verantwoordelijkheid voor de vereiste multidisciplinaire samenwerking voor deze zorg centraler te organiseren en de afspraken hierover steviger te omschrijven. Ook de bekostiging moet beter op deze samenwerking aansluiten.

Langer thuis: verschillende zorgaanbieders

Kwetsbare ouderen die langer thuis wonen zijn voor hun zorgvraag afhankelijk van een samenhangend aanbod van zorg uit verschillende zorgdomeinen. De samenwerking tussen de verschillende zorgaanbieders is belangrijker dan ooit, vooral gezien de knelpunten in het leveren van goede zorg.

Maar het goed samenwerken kent obstakels. Zorgaanbieders hebben uiteenlopende belangen en patiënten krijgen zorg uit verschillende wettelijke kaders. De onderlinge spanning die tussen deze belangen kan bestaan is niet bevorderend voor het belang van patiënten. De NZa stelt dat ‘samenwerken vraagt moed van zorgaanbieders én de overheid om verder te kijken dan het eigen belang, zodat de patiënt echt centraal komt te staan’.

Het gaat daarbij om gepast gebruik en een passende organisatie van zorg, zodat kwalitatieve goede zorg toegankelijk en betaalbaar blijft voor alle Nederlanders. Zorg bieden die bijdraagt aan het functioneren van mensen en de kwaliteit van leven. Samenwerking is het middel om daar te komen, aldus de NZa.

Voor de groep kwetsbare ouderen is door 13 landelijke partijen uit het medische, sociale en zorgdomein in 2019 een handreiking opgesteld. De minister van VWS heeft de NZa opgedragen om te kijken hoe de huidige markt en de bekostiging functioneert voor zorg volgens de handreiking. Van belang is dat de NZa deze opdracht aangegrepen heeft om breder te kijken naar mogelijkheden en beperkingen voor multidisciplinaire samenwerking binnen het huidige systeem. Want de groep patiënten die baat heeft bij goed afgestemde multidisciplinaire zorg is groter dan de groep van kwetsbare ouderen.

NZa: bekostiging en sterke koppeling regionale samenwerking

Zorgaanbieders worden nu in de regel vergoed op basis van patiëntgebonden contacten of trajecten. Voor samenhang in de zorg rondom kwetsbare patiënten die thuis wonen is afstemming en coördinatie nodig tussen de verschillende zorgaanbieders. Om dit te stimuleren adviseert de NZa aanvullende bekostiging voor individuele zorgaanbieders, en voor bekostiging op het niveau van samenwerkingsverbanden.

De NZa heeft de minister geadviseerd om meer mogelijkheden voor het bekostigen van multidisciplinaire afstemming en coördinatie van zorg rond kwetsbare patiënten. Er wordt bepleit om buiten de bestaande (financiële) schotten te kijken en voor een oplossing met een sterke koppeling naar regionale samenwerkingsafspraken. Zowel binnen het domein van de Zorgverzekeringswet (Zvw) maar ook daarbuiten. Het advies van de NZa ligt in lijn met de afspraken in het integraal zorgakkoord (IZA) en het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). Een oplossing buiten bestaande schotten betekent ook het nodige werk om passend te maken wat nu nog niet passend is. De voorgestelde route is geen ‘one size fits all’. Het vraagt veel van regionale samenwerkingsverbanden. De NZa stelt ook voor om te investeren in regionale organisatiekracht van zorgaanbieders en daarbij passend gedrag vanuit zorgverzekeraars en andere inkopers. Daarnaast zullen overheidspartijen gezamenlijk moeten optrekken om oplossingen die schotten overstijgen mogelijk te maken.

Druk om samen te werken neemt toe: maar hoe werk je samen?

De knelpunten in de zorg zijn merkbaar en van lange duur. Steeds vaker wordt het instrument van samenwerken naar voren geschoven als een van de oplossingen. Dit advies van de NZa past in deze trend. Bijzonder is wél dat geadviseerd wordt om de bekostiging aan te passen zodat deze samenwerkingsverbanden stimuleert. Indien nodig zelfs buiten de bestaande schotten om. Ook wordt terecht de nadruk gelegd op ‘passend gedrag’ vanuit zorgverzekeraars en inkooppartijgen.

Het is positief is dat samenwerken wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. Maar er is meer nodig. Want samen werken maakt nog geen succesvol samenwerking. Er moet ook geïnvesteerd worden in succesvol kunnen samenwerken. Dit is vooral nodig binnen de zorgsector. Een sector die zich kenmerkt als intern gericht. Zo kan ik me goed voorstellen dat stilstaan bij wat onder passend gedrag wordt verstaan, moeite kost.

Henry Goverde