Inleiding

De nijpende problemen in de jeugdzorg blijven krantenkoppen bezorgen. De laatste weken lezen we vooral over de grote winsten die sommige jeugdzorgaanbieders opstrijken. Vaak gaat het om nieuwe toetreders die gelden afromen die anders naar gevestigde jeugdzorgaanbieders zouden gaan.

Een evaluatie van de Jeugdwet laat zien dat er knelpunten bestaan in de uitvoering van het jeugdstelsel. De oplossingsrichting die het kabinet kiest is om de samenwerkingsvormen die gemeenten inzetten bij de organisatie van de jeugdhulp minder vrijblijvend te maken. Het kabinet wil een stabieler jeugdhulplandschap realiseren, waarin gemeenten en jeugdzorgaanbieders langdurige samenwerkingsafspraken maken. Ook moet de beschikbaarheid en continuïteit van specialistische jeugdhulp verbeteren. In dit verband wordt een wijziging van de Jeugdwet voorbereid. Kern hiervan is dat gemeenten gedwongen worden om (beter) samen te werken. De autonomie van gemeenten om hun jeugdzorg zélf in te richten wordt in belangrijke mate beperkt.

Onderzoek Jeugdautoriteit 2020

In dit verband is interessant het recente rapport van de Jeugdautoriteit naar de financiële gezondheid van jeugdhulpaanbieders. Dit rapport is een opvolging van het eerdere rapport uit het 2019. Tussen maart en juli 2020 heeft EY Advisory Netherlands – in opdracht van de Jeugdautoriteit – een verdiepend onderzoek uitgevoerd onder 44 jeugdhulpaanbieders die in 2019 hadden aangegeven over een hoog risico te beschikken wat betreft de continuïteit van zorg. De conclusie van het onderzoek is dat van de 44 organisaties, er 12 zijn die “extra aandacht” behoeven omdat de continuïteit van zorg (op onderdelen) binnen een jaar in gevaar zou kunnen komen. Waar mogelijk wordt aan deze 12 organisaties door de Jeugdautoriteit ondersteuning geboden.

Onderdeel van het onderzoek was de samenwerking tussen deze organisaties met gemeenten. De meeste organisaties gaven aan dat de samenwerking met gemeenten onder druk staat. De relatie is in veel gevallen in orde, maar in de uitvoering ervaart men strubbelingen. De administratieve lasten worden als hinderlijke ervaren. Voorts hebben aanbieders aangegeven dat bij gemeenten er teveel focus is op korte termijn en geld, in plaats van op de lange termijn en de inhoud.

Gevraagd naar de belangrijkste risico’s ten aanzien van de samenwerking met gemeenten, noemde de jeugdhulpaanbieders de volgende risico’s.[1]

Wat ervaart u als de belangrijkste risico’s ten aanzien van de samenwerking?	Aantal keer genoemd
Diversiteit tussen gemeenten en tarieven	5
Financiële tekorten	4
Administratieve lasten	4
Gebrek aan partnership/vertrouwen	4
Korte contracten	3
Kennisniveau bij gemeenten	3
Te weinig lange termijn visie en continuïteit	3
Sturing op geld in plaats van inhoud	2
Gebrek aan gezamenlijke visie en synergie	2

Geïnterviewden werden gevraagd naar best practices en noemden vooral enkele gemeenten waar de inkoop werd gedaan via een vorm van lumpsum bekostiging. Daar werkten de aanbieders samen in een consortium waar zij over het algemeen tevreden over waren. Er is meer focus op de inhoud en samenwerking, en administratieve lasten en verantwoording lijken beperkter. Er was ook eerder sprake van een gezamenlijke visie met de gemeenten.

De aanbieders is ook gevraagd om aan te geven wat gemeenten zouden kunnen doen om de samenwerking te verbeteren en wat zij zelf zouden kunnen doen.

De belangrijkste verbeterpunten voor de gemeenten zijn:

• verbeteren van deskundigheid;
• tegengaan van versnippering/diversiteit (inkoop, bekostiging, verantwoording), langlopende contracten en meer standaardisatie;
• verminderen administratieve lasten;
• meer focussen op kwaliteit;
• meer investeren in de relatie, het vertrouwen en de dialoog.

De belangrijkste verbeterpunten voor de aanbieders zijn:

• investeren in de relatie en communicatie;
• transparant zijn en inzicht geven in wat ze doen.

Succesvol samenwerken is de sleutel

Het rapport van de Jeugdautoriteit omschrijft de grootste risico’s binnen jeugdhulpaanbieders die dreigen om te vallen. Het verbaast niet dat gebrek aan partnership en vertrouwen in de relatie met gemeenten als een van de belangrijkste risico’s wordt genoemd. Als belangrijke verbeterpunt noemen de jeugdhulpaanbieders het verbeteren van de relatie en communicatie met gemeenten.

Terecht, want het verbeteren van de samenwerking is de sleutel tot succes. Organisaties zijn succesvol wanneer:

• zij een deep understanding hebben van ‘de kunst’ van het samenwerken;
• zij beschikken over de juiste (beleids)instrumenten en (beïnvloedings)mechanismen;
• zij een mindset hebben gericht op het verbeteren van menselijke relaties;
• zij beschikken over adequate managementvaardigheden;
• zij bereid zijn de voortgang tussentijds te evalueren waardoor doelstellingen (iteratief) worden bijgesteld.

Het is bewezen dat organisaties die systematisch werken aan het verbeteren van hun samenwerkingsvaardigheden succesvoller zijn. Interesse? Neem gerust contact met me op.

Henry Goverde

Telefoon: 06 5315 3456 

E-mail: henry.goverde@dispicio.nl

---

[1]. Verdiepingsonderzoek stand financiële gezondheid jeugdzorgaanbieders, EY Advisory Netherlands, 2020, pagina 14.